I. Chứng khoán là gì? Hiểu rõ về một tài sản tài chính đa dạng

Chứng khoán, được gọi là Securities trong tiếng Anh, là loại tài sản tài chính thể hiện quyền sở hữu hoặc quyền đòi nợ của người nắm giữ. Tài sản này có thể tồn tại dưới nhiều dạng khác nhau như chứng chỉ, ghi chép sổ sách, hoặc dữ liệu điện tử.

Các loại chứng khoán phổ biến bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ và các loại khác. Đây là những phương tiện tài chính có thể được mua bán, trao đổi và đại diện cho một giá trị tài chính cụ thể.

Được phân thành nhiều loại, nhưng có thể tóm gọn lại thành 3 loại chứng khoán chính cùng với đó là các khái niệm con khác như:

1. Chứng khoán vốn: Đại diện cho quyền sở hữu trong một công ty, ví dụ như cổ phiếu.

2. Chứng khoán nợ: Chứng nhận khoản vay mà nhà đầu tư cho doanh nghiệp hoặc chính phủ vay, ví dụ như trái phiếu.

3. Chứng khoán phái sinh: Các công cụ tài chính dựa trên giá trị của các tài sản cơ sở khác, như hợp đồng tương lai và quyền chọn.

Phân biệt các loại chứng khoán.

Trên thực tế, ở Việt Nam, do sự phổ biến của cổ phiếu, nhiều người hay nhầm lẫn giữa khái niệm cổ phiếu và chứng khoán. Tuy nhiên, dựa vào bảng phân loại trên, chúng ta có thể thấy cổ phiếu chỉ là một khái niệm con nằm trong khái niệm chứng khoán.

Điều này có nghĩa rằng chứng khoán bao gồm nhiều loại tài sản tài chính khác nhau, không chỉ giới hạn ở cổ phiếu. Hiểu rõ sự khác biệt này giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định chính xác hơn trong việc đầu tư và quản lý tài sản, từ đó tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro trong quá trình đầu tư.

II. Thị trường chứng khoán là gì?

1. Khái niệm thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán (từ đây có thể gọi tắt là thị trường) là nơi mua bán các loại chứng khoán như cổ phiếu, trái phiếu và các công cụ tài chính phái sinh.

Cổ phiếu đại diện cho phần sở hữu của cổ đông trong một công ty, mang lại quyền lợi như nhận cổ tức và quyền biểu quyết.

Trái phiếu là khoản vay mà nhà đầu tư cho tổ chức phát hành vay, đi kèm với cam kết trả lãi định kỳ. Thị trường cũng giao dịch các công cụ phái sinh như hợp đồng tương lai và quyền chọn, giúp nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro và tăng cường lợi nhuận.

Thị trường cung cấp một nền tảng công khai, minh bạch và hợp pháp để đảm bảo sự công bằng và hiệu quả trong các hoạt động giao dịch. Nhà đầu tư có thể tham gia thị trường chứng khoán thông qua các sàn giao dịch hoặc các công ty môi giới.

Thị trường chứng khoán là gì. Bảng điện

2. Giao dịch trên thị trường chứng khoán

Việc thực hiện giao dịch có thể được thực hiện online (thông qua các nền tảng giao dịch trực tuyến) hoặc offline (qua điện thoại hoặc gặp trực tiếp nhân viên môi giới tại văn phòng). 

Các sàn giao dịch là nơi chính thức để thực hiện các giao dịch mua bán thông qua các công ty môi giới, song song đó, các công ty môi giới cung cấp dịch vụ hỗ trợ và tư vấn cho các nhà đầu tư.

Theo đề xuất từ Bộ Tài chính, hiện tại Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang sắp xếp và cơ cấu lại việc giao dịch tại các thị trường, theo đó, định hướng tổ chức các thị trường:

• Giao dịch cổ phiếu: quỹ mô phỏng chỉ số (ETFs), cổ phiếu niêm yết, chứng quyền, chứng khoán phái sinh toàn bộ được giao dịch tại Sàn giao dịch chứng khoán TPHCM (HoSE).
• Đối với giao dịch trái phiếu: trái phiếu chính phủ, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh, trái phiếu chính quyền địa phương; tổ chức thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp niêm yết; tổ chức thị trường giao dịch trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ; tiếp nhận trái phiếu doanh nghiệp niêm yết được thực hiện tại Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX).
• Giao dịch hàng hóa: thực hiện thông qua Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV)

Như vậy, khi hiểu rõ chứng khoán là gì và các loại chứng khoán khác nhau, bạn có thể chọn sàn giao dịch phù hợp cho loại hình mình muốn đầu tư.

III. Những thành phần tham gia thị trường

Trên thị trường, nhiều đối tượng khác nhau tham gia mua bán, bao gồm:

Các thành phần tham gia thị trường

1. Thành phần đầu tư

• Nhà đầu tư cá nhân: Đây là các cá nhân đầu tư tiền của mình vào cổ phiếu, trái phiếu và các công cụ tài chính khác để tìm kiếm lợi nhuận và tăng trưởng vốn dài hạn.
• Nhà đầu tư tổ chức: Các quỹ đầu tư trong nước, quỹ đầu tư nước ngoài, ngân hàng và các tổ chức tài chính lớn tham gia thị trường chứng khoán để quản lý danh mục đầu tư của họ và tối ưu hóa lợi nhuận.

2. Thành phần quản lý thị trường

• Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.
• Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (Ho Chi Minh City Stock Exchange - HOSE)
• Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (Hanoi Stock Exchange - HNX)
• Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam

3. Thành phần tổ chức cung cấp dịch vụ:

• Công ty môi giới chứng khoán: Các công ty môi giới giúp kết nối người mua và người bán, cung cấp dịch vụ tư vấn và thực hiện giao dịch chứng khoán.
• Công ty quản lý quỹ
• Công ty kiểm toán
• Công ty đánh giá hệ số tín nhiệm
• Ngân hàng

4. Thành phần phát hành

• Các công ty phát hành chứng khoán: Doanh nghiệp phát hành cổ phiếu hoặc trái phiếu để huy động vốn phục vụ cho các hoạt động mở rộng hoặc đầu tư.
• Chính phủ hoặc địa phương: Phát hành trái phiếu
• Quỹ đầu tư: phát hành chứng chỉ quỹ

Tất cả các đối tượng này tham gia vào thị trường để trao đổi, mua bán và quản lý tài sản tài chính, trong đó bao gồm các loại chứng khoán, tạo ra sự đa dạng và tính thanh khoản cho thị trường.

Với sự hiểu biết về khái niệm chứng khoán là gì và các thành phần tham gia thị trường, bạn sẽ lựa chọn được đối tượng để giao dịch và tương tác phù hợp với mục đích của mình.

IV. Tầm quan trọng của thị trường

Thị trường có vai trò rất quan trọng không chỉ đối với doanh nghiệp được niêm yết chính là được huy động vốn mà còn tác động đến các thành phần khác.

1. Đối với chính phủ, nền kinh tế

• Thúc đẩy sự phát triển kinh tế: Thị trường tạo ra kênh huy động vốn hiệu quả cho các doanh nghiệp và dự án, góp phần vào sự phát triển kinh tế toàn quốc.
• Tăng tính minh bạch và cạnh tranh: Các quy định và tiêu chuẩn giao dịch trên thị trường giúp nâng cao tính minh bạch và cạnh tranh giữa các công ty.
• Cải thiện hiệu quả phân bổ vốn: Thị trường giúp phân bổ nguồn lực tài chính đến các doanh nghiệp và dự án có tiềm năng tăng trưởng, từ đó tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn.

2. Đối với doanh nghiệp được niêm yết.

• Huy động vốn: Doanh nghiệp có thể huy động vốn để mở rộng hoạt động, nghiên cứu phát triển hoặc thực hiện các dự án mới thông qua việc phát hành các loại chứng khoán khác nhau như cổ phiếu hoặc trái phiếu.
• Nâng cao uy tín và minh bạch: Việc niêm yết trên sàn giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín và tạo sự minh bạch trong hoạt động kinh doanh.
• Cơ hội phát triển và mở rộng thị trường: Doanh nghiệp có thể sử dụng vốn huy động được để mở rộng thị trường và cải thiện khả năng cạnh tranh.

Tầm quan trọng của thị trường chứng khoán

3. Đối với nhà đâu tư cá nhân

• Tạo cơ hội sinh lời: Nhà đầu tư có cơ hội kiếm lợi nhuận từ sự gia tăng giá trị của chứng khoán và cổ tức.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Đầu tư giúp cá nhân phân tán rủi ro bằng cách đầu tư vào nhiều loại tài sản khác nhau.
• Tính thanh khoản cao: Thị trường được cung cấp tính thanh khoản cao, cho phép nhà đầu tư dễ dàng mua bán.

4. Đối với các quỹ đầu tư

• Quản lý và tối ưu hóa danh mục đầu tư: Các quỹ đầu tư sử dụng thị trường chứng khoán để điều chỉnh danh mục và tìm kiếm cơ hội đầu tư sinh lợi.

Chứng khoán không chỉ quan trọng đối với các đối tượng riêng lẻ mà còn đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì và phát triển nền kinh tế toàn cầu. Việc hiểu rõ về loại tài sản này giúp các bên liên quan đưa ra quyết định đầu tư và quản lý tài chính hiệu quả hơn.

V. Tính pháp lý của thị trường

Chứng khoán là hoàn toàn hợp pháp và được pháp luật công nhận trong hầu hết các quốc gia trên thế giới bao gồm cả Việt Nam. Thị trường này cung cấp một nền tảng để mua bán các loại tài sản tài chính như cổ phiếu, trái phiếu và công cụ phái sinh, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp huy động vốn và tạo cơ hội đầu tư cho cá nhân.

Tính pháp lý của thị trường chứng khoán

Nhà nước thực hiện quản lý và giám sát thị trường chứng khoán để đảm bảo hoạt động của thị trường diễn ra một cách minh bạch, công bằng và hiệu quả. Các cơ quan quản lý có vai trò quan trọng trong việc điều tiết và bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư. Cụ thể:

• Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN - SSC): Tại Việt Nam, UBCKNN là cơ quan chính thực hiện quản lý nhà nước đối với thị trường chứng khoán. SSC có nhiệm vụ giám sát các hoạt động giao dịch, bảo đảm rằng các công ty môi giới và các tổ chức liên quan tuân thủ đúng quy định pháp luật.
• Các sàn giao dịch chứng khoán: Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) và Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE) là các cơ quan điều hành và tổ chức các giao dịch chứng khoán, đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quá trình giao dịch.
• Luật pháp và quy định: Hệ thống pháp luật bao gồm các luật, nghị định và thông tư quy định chi tiết về hoạt động của thị trường. Những quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của thị trường do Bộ Tư pháp và các cơ quan khác trực thuộc Bộ Tài Chính.

 

Như vậy, chứng khoán không chỉ hợp pháp mà còn được nhà nước quản lý chặt chẽ để bảo vệ lợi ích của tất cả các bên liên quan và duy trì sự ổn định của thị trường tài chính.

Hãy trang bị kiến thức thật vững vàng trước khi quyết định đầu tư

Chứng khoán không chỉ là công cụ tài chính quan trọng mà còn đóng vai trò thiết yếu trong sự phát triển của nền kinh tế. Việc hiểu rõ về thị trường và các thành phần tham gia giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định chính xác và tối ưu hóa lợi nhuận.

Hiểu rõ chứng khoán là gì cung cấp cơ hội đa dạng hóa danh mục đầu tư, tăng cường tính thanh khoản, và mang lại cơ hội sinh lời cho nhà đầu tư cá nhân cũng như các quỹ đầu tư.

Bên cạnh đó, thị trường còn là kênh huy động vốn hiệu quả cho các doanh nghiệp, thúc đẩy sự phát triển kinh tế và cải thiện hiệu quả phân bổ vốn. Nhà nước và các cơ quan quản lý cũng có vai trò quan trọng trong việc giám sát và điều tiết thị trường, đảm bảo tính minh bạch, công bằng và bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.

Chính vì thế, việc nắm vững kiến thức sẽ giúp các nhà đầu tư và doanh nghiệp khai thác tối đa các cơ hội đầu tư, đồng thời giảm thiểu rủi ro và đảm bảo sự bền vững trong hoạt động tài chính.

Nên học đầu tư tài chính ở đâu?

Đầu tư vào thị trường chứng khoán nói chung và đầu tư cổ phiếu, chứng chỉ quỹ nói riêng là một hình thức gia tăng tài sản một cách an toàn và hợp pháp. Tuy nhiên, việc đầu tư hoàn toàn không đơn giản, cần phải chuẩn bị kỹ kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm đủ nhiều thì mới có thể thành công được, không thể "một sớm một chiều" trở thành một nhà đầu tư giỏi

Nếu có kiến thức về đầu tư cổ phiếu, chứng chỉ quỹ một cách bài bản, được hướng dẫn một cách chi tiết, cụ thể về các "framework" (khuôn khổ, bộ khung) để đánh giá, phân tích về các cổ phiếu, quỹ đầu tư thì có thể tham khảo thêm về các khóa học của chúng tôi để bắt đầu hành trình đầu tư của mình.

• Khóa học Chọn mua chứng chỉ quỹ - Dành cho người bận rộn, ngại số hoặc có vốn đầu tư ít, phù hợp với dân văn phòng, sinh viên.
• Khóa học Đầu tư chứng khoán thông minh - Khóa học về đầu tư từ cơ bản đến nâng cao dành cho người muốn gia tăng tài sản thông qua đầu tư cổ phiếu.