Tự nhận thức bản thân (Self awareness) là một trong số các kỹ năng quan trọng bậc nhất trong thế giới hiện đại ngày nay. Kỹ năng này giúp bạn làm chủ bản thân một cách hiệu quả trong thế giới biến động mạnh mẽ.

Mời bạn hãy cùng AYP tìm hiểu thật chi tiết về tự nhận thức bản thân là gì, và làm cách nào để bạn nhanh chóng rèn luyện được nó.

Đây là một bài viết thuộc bộ bài viết chia sẻ đầy đủ nhất về thói quen chủ động, một thói quen quan trọng giúp bạn thay đổi cuộc sống, nếu bạn đang tìm hiểu về cách phát triển bản thân, đừng bỏ qua bài viết này nhé!

Bài viết sẽ chia sẻ sắc và toàn diện về self awareness, nên nội dung có thể dài. Bạn hãy tham khảo phần mục lục để nhanh chóng tìm đến nội dung mà bạn cần đọc nhé! Chúc bạn có trải nghiệm đọc thật tốt tại AYP. Chúng ta cùng bắt đầu bài viết nào!

 

Self awareness là gì? Tự nhận thức bản thân là gì?

Self awareness, hay tự nhận thức bản thân, là khả năng hiểu rõ về chính mình. Nó giống như một tấm gương nội tâm, phản chiếu mọi khía cạnh của con người bạn.

Hãy tưởng tượng bạn đang đứng trước một tấm gương lớn, vậy bạn nhìn thấy gì trong gương? Đó không chỉ là hình dáng bên ngoài của bạn, mà còn là những tâm tư, suy nghĩ, cảm xúc, và động lực sâu bên trong bạn. Đó chính là self awareness.

Tự nhận thức bản thân là khả năng tự hiểu rõ về chính mình ở mọi khía cạnh

 

Theo 2 nhà tâm lý học Shelley Duval và Robert Wicklund, tự nhận thức là khả năng tập trung vào bản thân để nhìn nhận một cách rõ ràng về từng hành động, suy nghĩ, cảm xúc của mình một cách khách quan nhất. Sau đó, bạn có thể so sánh chúng với tiêu chuẩn và giá trị cá nhân để đưa ra đánh giá và tự điều chỉnh.

Và nếu việc tự nhận thức bản thân liên tục được diễn ra như trên thì bạn sẽ phát triển và hoàn thiện bản thân trong một thời gian rất ngắn.

Người có khả năng tự nhận thức cao sẽ:

• Đánh giá bản thân khách quan
• Quản lý cảm xúc hiệu quả
• Điều chỉnh hành vi phù hợp với giá trị cốt lõi và hoàn cảnh
• Hiểu cách người khác nhìn nhận mình

Tự nhận thức không phải là đích đến, mà là một hành trình. Bạn liên tục khám phá và học hỏi về bản thân. Nó giúp bạn trở nên tự tin hơn, sáng tạo hơn, và đưa ra quyết định sáng suốt hơn.

Nhưng thú vị thay, mặc dù nhiều người nghĩ họ hiểu rõ bản thân, nghiên cứu cho thấy chỉ 10-15% thực sự có khả năng tự nhận thức cao.

Bạn có thuộc nhóm thiểu số đó không? Hãy tự hỏi: Bạn có thực sự hiểu rõ điểm mạnh, điểm yếu của mình? Bạn có biết điều gì thực sự thúc đẩy bạn mỗi ngày?

Tự nhận thức là chìa khóa để mở cánh cửa phát triển bản thân. Nó giúp bạn xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, trở thành nhà lãnh đạo xuất sắc, và tạo ra cuộc sống ý nghĩa theo cách riêng của bạn.

Vậy, bạn sẵn sàng bắt đầu hành trình tự khám phá bản thân chưa?

Self awareness là một kỹ năng quan trọng giúp con người phát triển toàn diện

 

Phân biệt 2 trạng thái của Self awareness

Tự nhận thức bản thân bên trong (Internal Self-awareness)

Tự nhận thức bản thân bên trong là khả năng hiểu rõ và nhận biết những gì đang diễn ra bên trong bản thân. Hiểu đơn giản thì đây là khả năng bạn "đọc" chính mình. Hãy tưởng tượng bạn có một chiếc kính viễn vọng nhìn vào nội tâm, vậy bạn thấy gì?

• Giá trị sống và niềm tin
• Đam mê và khát vọng
• Cảm xúc và phản ứng
• Điểm mạnh và điểm yếu
• Suy nghĩ và hành vi

Ví dụ: Bạn nhận ra mình đang cáu kỉnh vì đói. Bạn nhận ra điểm mạnh của mình là khả năng kể chuyện và truyền động lực. Bạn nhận ra công việc hiện tại không phù hợp với đam mê thực sự của mình. Bạn nhận ra sự tiêu cực từ những người bạn không tốt đang dần ảnh hưởng đến suy nghĩ và cảm xúc của bạn…

Tự nhận thức bản thân bên ngoài (External Self-awareness)

Nếu tự nhận thức bên trong là bạn nhìn vào mình trong gương, thì tự nhận thức bên ngoài là bạn nhìn vào bản thân qua con mắt người khác. Điều đó có nghĩa là khả năng nhận biết và hiểu rõ cách người khác nhìn nhận và đánh giá về bạn. 

Khi bạn có khả năng tự nhận thức bên ngoài cao, bạn có thể:

• Hiểu rõ cách người khác nhìn nhận về mình
• Hiểu được sự ảnh hưởng của bạn đến người xung quanh
• Hiểu được vị trí của bạn trong môi trường xã hội
• Phát triển sự đồng cảm với người khác
• Điều chỉnh hành vi phù hợp để cải thiện các mối quan hệ.

Ví dụ, một nhà lãnh đạo có khả năng tự nhận thức bên ngoài sẽ thấu hiểu cách nhìn của nhân viên đối với họ, giúp xây dựng mối quan hệ bền chặt hơn và quản lý hiệu quả hơn.

Tự nhận thức bên trong và bên ngoài là 2 mặt gắn liền với nhau

 

Kết hợp hai trạng thái của Self awareness

Hai trạng thái này không tách rời mà bổ trợ cho nhau. Chúng giống như hai mặt của một đồng xu, cùng tạo nên bức tranh hoàn chỉnh về bản thân bạn.

Bạn nghĩ mình thuộc nhóm nào? Hãy thử cùng AYP đánh giá như sau:

• Nếu bạn hiểu rõ cả bản thân và cách người khác nhìn nhận mình, chúc mừng bạn! Bạn đang có khả năng tự nhận thức cao.
• Nếu bạn chỉ hiểu rõ bản thân mà không quan tâm đến góc nhìn của người khác, bạn có thể là người hướng nội.
• Nếu bạn luôn lo lắng về cách người khác nhìn nhận mình mà quên mất tiếng nói bên trong, bạn có thể đang phụ thuộc quá nhiều vào ý kiến bên ngoài.
• Nếu bạn cảm thấy mơ hồ về cả bản thân lẫn cách người khác nhìn nhận mình, đừng lo! Đây là cơ hội tuyệt vời để bắt đầu hành trình khám phá bản thân.

Hãy nhớ rằng, tự nhận thức bản thân là một kỹ năng có thể rèn luyện. Bạn có thể bắt đầu đôn giản bằng cách dành vài phút rảnh rỗi trong ngày để suy ngẫm về suy nghĩ, cảm xúc của mình và cách bạn tương tác với người khác.

Bạn nghĩ thế nào về điều này? Bạn sẽ bắt đầu rèn luyện khía cạnh nào của tự nhận thức trước?

Tại sao kỹ năng tự nhận thức bản thân lại quan trọng?

Hiểu rõ bản thân và định hình cuộc sống

Kỹ năng tự nhận thức bản thân (self awareness) là chìa khóa giúp bạn hiểu rõ và nhận biết chính mình, từ đó tạo ra một cuộc sống mà bạn mong muốn. Khi bạn nhận thức sâu sắc về bản thân, bạn sẽ:

• Xác định đam mê và giá trị sống: Biết điều gì thực sự quan trọng và đam mê của bạn là gì. Điều này giúp bạn tập trung năng lượng và tài nguyên vào những mục tiêu có ý nghĩa.
• Hiểu rõ điểm mạnh và điểm yếu: Tự đánh giá khả năng và hạn chế của mình, từ đó phát huy điểm mạnh và cải thiện điểm yếu.
• Kiểm soát cảm xúc và hành vi: Nhận biết cảm xúc của mình và điều chỉnh hành vi để phản ứng phù hợp trong mọi tình huống.

Hiểu rõ bản thân để tự định hình cuộc sống

 

Cải thiện sự tự tin và quyết định

Khi bạn hiểu rõ bản thân, bạn sẽ tự tin hơn và đưa ra các quyết định sáng suốt hơn. Self awareness giúp bạn:

• Tự tin hơn: Sự hiểu biết sâu sắc về bản thân giúp bạn tự tin đối diện với thách thức trong cuộc sống và công việc.
• Đưa ra quyết định tốt hơn: Nhận thức rõ ràng về giá trị và mục tiêu của mình giúp bạn đưa ra các quyết định phù hợp và hiệu quả hơn.

 

Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp

Khả năng tự nhận thức không chỉ giúp bạn hiểu rõ bản thân mà còn giúp bạn thấu hiểu và đồng cảm với người khác. Điều này tạo nền tảng cho việc xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp và bền vững:

• Phát triển sự đồng cảm: Hiểu rõ cảm xúc và suy nghĩ của người khác, từ đó xây dựng mối quan hệ dựa trên sự thấu hiểu và tôn trọng lẫn nhau.
• Cải thiện kỹ năng giao tiếp: Nhận biết cách người khác nhìn nhận về mình giúp bạn điều chỉnh cách giao tiếp để phù hợp và hiệu quả hơn.

 

Tăng cường hiệu suất làm việc

Self awareness là yếu tố quan trọng giúp bạn đạt được thành công trong công việc. Khi bạn có khả năng tự nhận thức cao, bạn sẽ:

• Nâng cao hiệu suất làm việc: Hiểu rõ khả năng và giới hạn của mình giúp bạn làm việc hiệu quả hơn và đạt được kết quả tốt hơn.
• Giảm căng thẳng: Quản lý cảm xúc và suy nghĩ tốt giúp bạn giảm căng thẳng và duy trì tinh thần lạc quan, tích cực.

 

Thúc đẩy sự phát triển cá nhân

Sự tự nhận thức là bước đầu tiên trong quá trình phát triển cá nhân. Khi bạn nhận thức rõ ràng về bản thân, bạn có thể:

• Thay đổi và hoàn thiện bản thân: Hiểu rõ những gì cần thay đổi và nỗ lực để hoàn thiện bản thân mỗi ngày.
• Đạt được mục tiêu cá nhân: Xác định rõ ràng mục tiêu và có kế hoạch hành động cụ thể để đạt được chúng.

Tự phát triển bản thân và nâng cao chất lượng của mọi khía cạnh trong cuộc sống

 

Lợi ích của kỹ năng tự nhận thức bản thân 

Với những giá trị quan trọng trên, AYP sẽ tóm gọn lại những lợi ích đáng lưu ý nhất của self awareness như sau:

• Tạo ra nội lực và sức mạnh nội tâm: Giúp bạn giải quyết các vấn đề hiện tại và đạt được mục tiêu trong tương lai.
• Giúp bạn tự tin và ra quyết định sáng suốt: Hiểu rõ bản thân giúp bạn tự tin hơn và đưa ra các quyết định phù hợp.
• Giải phóng bạn khỏi giả định và thành kiến: Nhận biết rõ ràng về suy nghĩ và cảm xúc của mình giúp bạn thoát khỏi những giả định và thành kiến.
• Xây dựng mối quan hệ tốt đẹp hơn: Thấu hiểu và đồng cảm với người khác giúp bạn xây dựng các mối quan hệ bền vững.
• Giảm căng thẳng và tăng hạnh phúc: Quản lý cảm xúc và suy nghĩ tốt giúp bạn giảm căng thẳng và cảm thấy hạnh phúc hơn.

 

7 cách rèn luyện và nâng cao khả năng Self awareness (mà bạn có thể bắt đầu ngay hôm nay)

#1 Bắt đầu ngày mới với 5 phút "Me Time"

Bạn có biết rằng cách bạn bắt đầu ngày mới có thể ảnh hưởng đến toàn bộ ngày của bạn không? Thay vì vội vàng kiểm tra điện thoại ngay khi thức dậy, hãy thử dành 5 phút đầu tiên của ngày mới cho chính mình.

Thử thách cho bạn: Trong 5 phút đó, hãy tự hỏi bản thân:

• Hôm nay mình cảm thấy thế nào?
• Mình muốn đạt được điều gì trong ngày hôm nay?
• Mình biết ơn điều gì nhất lúc này?

Bạn sẽ ngạc nhiên về những điều mình khám phá ra đấy!

Hãy dành thời gian để tự review lại từng suy nghĩ, cảm xúc, hành vi trong ngày

 

#2 Biến việc viết nhật ký thành thói quen thú vị

Viết nhật ký không chỉ dành cho các cô gái tuổi teen đâu nhé! Đây là một công cụ mạnh mẽ để phát triển self awareness. Nhưng thay vì chỉ ghi lại những sự kiện trong ngày, hãy thử điều này:

Gợi ý cho bạn: Mỗi tối, hãy viết về:

1. Một điều bạn đã học được về bản thân hôm nay
2. Một tình huống khiến bạn cảm thấy không thoải mái và lý do tại sao
3. Một điều bạn đã làm tốt và muốn tiếp tục phát huy

Bạn sẽ dần nhận ra những mẫu hình trong suy nghĩ và hành vi của mình đấy!

 

#3 Chơi trò "Đổi vai" trong các tình huống khó xử

Bạn có bao giờ cảm thấy bế tắc trong một cuộc tranh luận không? Lần tới, thay vì cố gắng chứng minh mình đúng, hãy thử điều này:

Thử thách cho bạn: Tưởng tượng bạn đang ở vị trí của người đối diện. Bạn sẽ nghĩ gì? Cảm thấy thế nào? Tại sao họ lại có quan điểm đó?

Bằng cách này, bạn không chỉ phát triển khả năng đồng cảm mà còn hiểu rõ hơn về cách bạn phản ứng trong các tình huống xung đột.

 

#4 Biến "phản hồi" thành người bạn thân thiết

Nhiều người sợ nhận phản hồi. Nhưng bạn có biết rằng phản hồi chính là món quà giúp bạn phát triển không? Hãy thử cách tiếp cận mới này:

Gợi ý cho bạn: Mỗi tuần, hãy chủ động hỏi một người bạn tin tưởng:

• "Bạn nghĩ điểm mạnh nhất của mình là gì?"
• "Mình có thể cải thiện điều gì để trở nên tốt hơn?"

Hãy lắng nghe với tâm thế cởi mở và xem những điều bạn khám phá ra nhé!

Học cách nhìn đa chiều và liên tục phản hồi về mọi thứ

 

#5 Biến "Why" thành "What" - Một cách hỏi mới, một góc nhìn mới

Nhà tâm lý học Tasha Eurich cho rằng việc đặt câu hỏi "tại sao" (why) dễ dẫn đến những suy nghĩ tiêu cực. Thay vào đó, hãy hỏi "cái gì" (what) để tập trung vào việc giải quyết vấn đề. 

Ví dụ, thay vì hỏi "tại sao tôi cảm thấy chán nản", hãy hỏi "vấn đề gì tại nơi làm việc khiến tôi cảm thấy chán nản?". Câu hỏi này sẽ giúp bạn nhận diện rõ vấn đề và tìm ra cách giải quyết hiệu quả hơn.

Thử thách cho bạn: Lần tới khi bạn cảm thấy buồn hoặc tức giận, hãy hỏi:

• "Điều gì trong tình huống này khiến mình cảm thấy như vậy?"
• "Mình có thể học được gì từ cảm xúc này?"

Bạn sẽ ngạc nhiên về độ sâu của những câu trả lời mình tìm được đấy!

 

#6 Biến thiền thành trò chơi 5 giác quan

Thiền không phải lúc nào cũng dễ dàng, đặc biệt là khi bạn mới bắt đầu. Nhưng bạn có thể biến nó thành một trò chơi thú vị!

Gợi ý cho bạn: Hãy thử bài tập 5-4-3-2-1:

• Nhận biết 5 thứ bạn có thể nhìn thấy
• 4 thứ bạn có thể chạm vào
• 3 thứ bạn có thể nghe thấy
• 2 thứ bạn có thể ngửi thấy
• 1 thứ bạn có thể nếm

Bài tập này không chỉ giúp bạn tập trung vào hiện tại mà còn nâng cao nhận thức về môi trường xung quanh và cảm giác của bản thân. Quan trọng nhất là bạn phải luôn ý thức về từng điều mà bạn cảm nhận, và nếu được hãy tự gọi tên từng cảm nhận đó để bạn luôn duy trì được sự tỉnh táo và nhận thức trong quá trình này.

#7 Biến việc tự đánh giá thành một buổi phỏng vấn thú vị

Thay vì chỉ nghĩ về ưu và nhược điểm của mình, hãy thử tổ chức một buổi "phỏng vấn" chính mình!

Thử thách cho bạn: Mỗi tháng, hãy dành thời gian để "phỏng vấn" bản thân:

• "Thành tích lớn nhất của tháng này là gì?"
• "Thử thách khó khăn nhất mình đã vượt qua?"
• "Nếu có thể quay lại, mình sẽ làm gì khác đi?"
• "Mục tiêu cho tháng tới là gì?"

Bằng cách này, bạn không chỉ đánh giá được tiến bộ của mình mà còn đặt ra mục tiêu cho tương lai.

Thực hành thiền định và học cách đặt câu hỏi hiệu quả cho bản thân

 

Nội dung chính (Key Takeways)

1. Self awareness, hay tự nhận thức bản thân, là khả năng hiểu rõ về chính mình. Nó giống như một tấm gương nội tâm, phản chiếu mọi khía cạnh của con người bạn.
2. Có 2 trạng thái của Self awareness là Tự nhận thức bản thân bên trong và tự nhận thức bản thân bên ngoài. Cả 2 là 2 mặt của đồng xu và việc nhìn cả 2 mặt sẽ giúp bạn hiểu rõ về chính mình hơn bao giờ hết.
3. Kỹ năng tự nhận thức bản thân quan trọng bởi vì chỉ cần bạn hiểu được chính bản thân từ trong ra ngoài sẽ giúp bạn đạt được rất nhiều lợi ích không tưởng trong cuộc sống, điều này chẳng khác gì là một công đôi việc.

Nếu bạn đang tìm kiếm môi trường thực hành kỹ năng tự nhận thức bản thân thì khóa học Awaken Your Power rất có thể là điều mà bạn đang tìm kiếm. Để chúng tôi giới thiệu rõ hơn 1 chút nhé!

Awaken Your Power là khóa học được thiết kế dựa trên 7 thói quen hiệu quả nhưng đã được học viện AYP tối ưu hơn nhiều để phù hợp nhất cho các bạn trẻ Việt. Chúng tôi tự hào vì khóa học này đã giúp hơn 20.000 học viên của AYP vượt qua những rào cản để tìm lại ý nghĩa cuộc sống và thành công theo định nghĩa của riêng mình. Hãy tìm hiểu và liên hệ để AYP tư vấn kỹ hơn cho bạn nhé!

Thân mến,

Học viện AYP.